Op zoek naar het NU

Een documentaire film over de Venlose fotograaf Jacques Peeters

Productiefase: in productie (jan. 2015)   in samenwerking met:

Hans Heijnen Filmmaker /  L1  TV                &        

Jacques Peeters (74) is een groot deel van zijn leven werkzaam geweest als vaste staffotograaf bij dagblad De Limburger. Zijn uitgebreide foto-archief bestaat uit beeldbepalende momenten uit de Noord-Limburgse samenleving, vanaf de jaren zestig tot en met eind jaren negentig. De foto’s van  Jacques behoorden net zo goed tot mijn dagelijkse omgeving als de omgeving zélf, hetgeen denk ik ook gold voor de meeste krantenlezers.

Aan de hand van een selectie van Jacques’  werk wil ik met hem een reis door de tijd gaan maken.  We onderzoeken daarbij vooral de betekenis van het woordje ‘nu’,  een woord dat voor een groot deel de kracht van Jacques’ werk bepaalt. Want voor Jacques werd ooit het woordje ‘nu’ de essentie van zijn bestaan , en waarschijnlijk werd dit ook de essentie van zijn kwaliteit als fotograaf. Jaques vertelde me, hoe hij,  toen hij pas begon te werken voor de krant, steeds vaker gekweld werd door faalangst. Zijn perfectionisme deed hem voortdurend twijfelen aan de foto’s die hij maakte. Zo was hij bij het maken van die éne opname in Venlo al bezig met de volgende in Venray, of omgekeerd nog steeds bezig met  foto’s die hij zojuist op een andere plaats opgenomen had.  Om zijn faalangst te overwinnen, ging Jacques zen-meditatie beoefenen, hetgeen hij daarna zijn leven lang is blijven doen. Deze vorm van meditatie leerde hem om altijd ‘in het moment’ te blijven: altijd met de volle aandacht in het hier en nu.                                                                                                     Met de foto’s die hij maakte, wil ik met Jacques teruggaan naar de locaties en mensen die hij vastlegde (als ze nog leven). Wat speelde er,  wat betekende de situatie toen en nu voor hen? Kijken mensen er nog met dezelfde emotie naar als toen? En hoe kijkt deze fotograaf nu naar deze momenten? Zo geeft de film een beeld van  veranderingen in de provincie Limburg in de laatste halve eeuw.

Maar de film neemt ook een positie in ten opzichte van het nu. Door het verleden wordt het heden immers beter zichtbaar. We reizen heen en weer in de tijd: twintig, dertig, soms veertig jaar terug. Wat blijft er over van ons streven en strijd? De ruilverkaveling trok in Limburg ooit alle beken recht, die worden nu weer krom gemaakt. Die pionierende eco-boer, zoon van de eerste pionier en grondlegger van het peeldorp Ijsselstein, staat nog steeds zo eenzaam als  op de geweldige foto die Jacques van hem maakte, alléén in de grote Peel. En de mestproblemen, die zijn ook nog steeds niet opgelost… En zo ploegen wij voort, en de melancholie haalt ons in. In Jacques’ beelden ademt soms ook de rust door van een wat bezadigde provincie, waar het ‘nu’ soms heel lang uitgerekt lijkt, zoals in het voormalig stilteklooster Ulingsheide.

Het is ook tekenend dat een positie zoals Jacques had, als vaste staffotograaf  bij de krant, tegenwoordig al vrijwel niet meer bestaat. In onze gejaagde cultuur waarin steeds minder tijd gegund lijkt aan diepgang, worden we overspoeld door snelle beelden en digitale communicatie.  Waar blijft de tijd voor beschouwing, contemplatie? Waar blijft de kwaliteit?Dat kost immers heel vaak gewoonweg: tijd.                                                               De film levert hopelijk een totaalbeeld op aan impressies uit verleden en heden, als een reflectie op het ‘Nu’.  Het  Limburg  anno tweeduizend-nu  zal in deze film vaker worden weergegeven in verkeerde filmsnelheid door middel van timelapse beelden of vertraagde highspeedopnamen. Zo verandert het aanzien van een stad in het innerlijk van een computer.  Of worden juist  highspeed-filmopnamen van een winkelende mensenmassa of auto’s op een snelweg vertraagd in een uiteindelijk freeze frame. Om de tijd te bevriezen. Om terug te keren naar het stilstaande beeld en om, net als Jacques, weer te leren om enkel ‘ in het moment ‘ te zijn.

Ik hoop met name uit de monden van door Jacques geportretteerde mensen opmerkingen op te tekenen over de vergankelijkheid der dingen. Uitspraken die het leven en het beleven van het ‘nu’ plaatsen in de context van de  voortschrijdende tijd. De eeuwige constante daarbij blijft uiteraard, dat niets ooit hetzelfde blijft maar alles onderhevig is aan verandering. Alles stroomt.  Als ondertoon van deze documentaire film mag uit de gekozen situaties doorklinken hoe het leven zélf toch vooral de loop der dingen bepaalt, tegenover de onmacht van het  kleine, in het moment gevangen individu.

Jacques zélf heeft nú overigens een zee van tijd. Na zijn pensionering is hij zich vooral gaan toeleggen op de het fotograferen van landschappen, met name voor opdrachtgever stichting Het Limburgs Landschap. Schitterende, levensechte panorama’s ontstaan, van soms zeven meter lang en twee meter hoog, haarscherp en oneindig in detail… Voor één foto voegt Jacques  (digitaal)  soms meer dan 14 opnamen samen. Het opnemen zelf  neemt nog wel eens een hele dag in beslag. En soms keert Jacques daarna nog wel eens terug, naar een gefotografeerde boom, om in stilte de denken:  “Zoë, jong, vinse dat se der good óp steis?”  (Vind je dat je er goed op staat?)

Unieke fotografische kunstwerken die Jacques’ bedachtzaamheid en zijn contemplatieve instelling weerspiegelen en de schitterende Limburgse natuur op de ‘Jacques Peeters wijze’ voor altijd voor het nageslacht vastleggen.  En óns uitnodigen tot beschouwing, tot versmelting met het moment. Want dat éne moment, dat is immers zo weer voorbij…